به گزارش خبرگزاری مهر، می توان گفت در میان جریان ها و گروه های فعال در دوران نبرد با توجه به جایگاه دین در فرهنگ مردم ایران، جریان های اسلامی مانند اتحادجمعیت فداییان اسلام، جامعه حوزوی) نقش پررنگ تری ایفا کرد و مورد استقبال مردم قرار گرفت، هرچند جریان های چپ و راست با رویکرد التقاطی و استفاده از آموزه های دینی و تلفیق آن با اندیشه های غربی مانند جبهه ملی، حزب توده، مجاهدین. خلق (جریان چپ) و مارکسیسم) و نهضت آزادی (جریان های راست و لیبرال) نیز در مبارزه با رژیم ستمشاهی نقش آفرینی کردند، اما نتوانستند توده ها را بسیج کنند و مردم به رهبری امام خمینی (ره) و روحانیت اعتماد کردند. در میان این جنبش ها [۱]
همانطور که اشاره کردم، اگرچه گروه های زیادی در مبارزه با رژیم ستمشاهی نقش داشتند، اما نقش هیچ یک از این احزاب و گروه ها، چپ و راست، آنقدر نبود که مردم را مستقل به خیابان ها بیاورد و کاری انجام دهد. پیروزی انقلاب اسلامی و به همین دلیل در سال 1357 و با اوج گیر انقلاب همه این احزاب و گروه ها از جبهه ملی گرفته تا حزب توده مجبور به پذیرش رهبری مطلق و قاطع امام خمینی (ره) شده اند و طبیعی است که اگر گروه و حزبی برای خود نقش حساس و تعیین کننده ای ایفا کند. آیا او هرگز حاضر نخواهد بود که سهم خود را با دیگرانی که آن را قبول ندارند در میان بگذارد، آن را انجام نخواهد داد.
از جمله جریاناتی که گفته می شود نقش مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی داشته اند، جریان مارکسیستی از جمله مجاهدین خلق. “او خوب است مهمترین سازمان این جنبش حزب توده بود که رهبران سیاسی آن پس از کودتای 28 مرداد 1332 کشور را ترک کرده و در کشورهای اروپای شرقی زندگی می کردند. در نتیجه حزب توده از سال 1332 تا پیروزی انقلاب اسلامی عملاً از صحنه سیاسی ایران غایب بود. شمال (شوروی)، هیچ امکانی وجود ندارد تأثیر در جهت گیری جامعه ایران به خصوص در دوره تاریخی مطرح نشده است.
اصولاً جریان مارکسیستی تأثیرات مخرب فراوانی بر تاریخ معاصر ایران گذاشته است و وجود آنها تنها عامل نیست. شتاب دهنده این دعوا نبود، بلکه توسط حکومت پهلوی بهانه ای برای بدنام کردن و سرکوب مبارزان واقعی و واقعی شد.
سازمانهای دیگری در جنبش مارکسیستی وجود داشتند که از نظر کمی و کیفی و به دلیل فقدان اهمیت چندانی نداشتند. تأثیر در روند تحولات جامعه از ذکر و شرح مواضع آنان خودداری می کنیم. تنها اشاره ای کوتاه به سازمان چریک های فدایی خلق ایران مفید به نظر می رسد. این سازمان به طور رسمی در سال 1350 تأسیس شد استقرار برای مبارزه با حکومت، به دلیل ماهیت ایدئولوژیک آن، فقدان ارتباطات و پایگاه بین توده های مردمی و تعداد محدود اعضای آن، امکان مبارزه، یک سیاست مسلحانه لازم بود. تاثير گذار دولت را پیدا نکردند.
در سال 1976 حدود 65 نفر از اعضای آن که 90 درصد آنها از اعضای سازمان بودند توسط پلیس کشته شدند و سازمان عملاً از هم پاشید و آن را به سال مرگ سازمان تبدیل کرد. در پی این حادثه بقایای اعضا بی اثر سازمان از مبارزه مسلحانه دست کشید و به مبارزه سیاسی روی آورد و عده ای به خارج رفتند. [۲] بدین ترتیب جریان چپ اگرچه معتقد به سرنگونی حکومت پهلوی بود و مقید به قانون اساسی نبود اما در حوادث انقلاب نیز نقش داشت. تاثير گذار آن نبود.
سازمان دیگری که به عنوان یکی از فعالان سیاسی از آن صحبت می شود تصویر مراقب باشید سازمان مجاهدین خلق یا منافقین هستند. این سازمان از ابتدا استقرار وی در سال 1344 با انتخاب سیاست مسلحانه در مبارزه با رژیم، از سازمان هایی بود که به فکر سرنگونی حکومت پهلوی بود و به قانون اساسی ملزم نبود. سازمان مجاهدین خلق چون دوبه اسلامی بنیانگذار آن در ابتدا مورد حمایت برخی از علما و طبقات جامعه قرار گرفت، اما پس از تغییرات ایدئولوژیک و تغییرات در سازمان، نه تنها حمایت علما و جامعه را از دست داد، بلکه دچار اغتشاشات و پاکسازی های تشکیلاتی شد. . ضربه های پی در پی ساواک خورد و در عمل در سال های 54 و 76 به بن بست رسید که «نظریه رکود» را تدوین و تبیین کرد. [۳] ساواک بیش از هرکس دیگری از افول سازمان آگاه بود و در تقاطع تاریخی مورد نظر دیگر از سوی سازمان احساس خطر نمی کرد.
در نتیجه مشخص است که این گروه ها و احزاب نقش آفرینی می کنند تأثیر که می توان آن را طرف پیروزی انقلاب اسلامی نامید و این گونه اظهارات به دور از واقعیت های تاریخی است. [۴]
[۱] برای اطلاع بیشتر از نقش گروه های سیاسی در پیروزی انقلاب اسلامی به منابع زیر مراجعه کنید:
– مظفری، آیت الله، معاصر ایران معاصر، قم: مؤسسه تحقیقات اسلامی، 1385ش.
– دارابي، علي، جريانات سياسي در ايران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1388.
– احزاب و تشکل های سیاسی ایران، مهدی عزیزان، قم: زمزم هدایت
– نواب صفوی، سید مجتبی: فداییان اسلام، تاریخ، عمل، تفکر، تلاش گفت هادی خسروشاهی، تهران: انتشارات اطلاعات، 1375
– جوادزاده، علیرضا; جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز فعالیت از سال 1342 تا 1357، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385.
– احمدی حاجیکلاییحمید، جریان شناسی چپ در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
[۲] علوی، سیدمحمدصادق، بررسی سیاست چریکی در ایران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. 1379، . 79.
[۳] مجاهدین خلق: پیدایش تا فرجام، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات سیاسی، . 296.
[۴] برای بررسی بیشتر سید مصطفی تقوی، به تحلیل نقش گروه ها و احزاب در انقلاب اسلامی ایران می پردازیم. موسسه مطالعات و تحقیقات سیاسی